Trong Mùa Chay, Giáo Hội mời gọi chúng ta thực hành ba việc rất quan trọng là cầu nguyện, ăn chay và làm việc bố thí. Cầu nguyện sẽ sinh ích lợi cho linh hồn. Ăn chay hãm mình sẽ tăng sức mạnh cho thể xác và việc bố thí sẽ mang lợi ích đến tha nhân. Thực hành ba việc trên sẽ thánh hóa và dẫn đường chúng ta trên con đường trọn lành.
Một việc rất quan trọng là giao hòa với Thiên Chúa, anh chị em và bản thân qua việc lãnh nhận Bí Tích Giải Tội. Có nghĩa là xưng thú những tội lỗi chúng ta đã xúc phạm hoặc là những thiếu xót trong bổn phận. Trong chương đầu của Sách Sáng Thế Ký, kể về việc hai ông bà nguyên tổ Ađam và Evà đã phạm tội trái lệnh Thiên Chúa. Thiên Chúa gọi con người và hỏi: Người ở đâu? Và ai đã cho ngươi biết là người trần truồng? Có phải người ăn trái cây mà Ta cấm ngươi không? (Stk 3,11). Thiên Chúa hỏi người đàn bà: Người đã làm gì thế? Thiên Chúa không tìm kiếm những thông tin về việc đã xảy ra thế nào. Thiên Chúa thấu tỏ mọi sự trong ngoài. Thiên Chúa hỏi, là muốn ông bà xưng thú lỗi lầm. Chúa muốn con người tự xét lương tâm, xưng tội và thật lòng sám hối.
Câu truyện của Cain và Aben cũng thế, sau khi Cain đã giết em mình vì sự ghen tị. Thiên Chúa không kết tội nhưng mời gọi Cain xưng thú lỗi lầm. Thiên Chúa đã phán với Cain: Aben, em người đâu rồi? Người đã làm gì vây? Từ dưới đất, tiếng máu của em ngươi đang kêu đến Ta (Stk 4, 10). Ngay từ đầu, Ađam, Evà và Cain đều có thái độ trốn tránh và đổ lỗi. Ông Ađam đổ lỗi cho bà Evà. Bà Evà đổ lỗi cho con rắn. Cain không nhận trách nhiệm. Xét mình, nhiều khi chúng ta cũng tìm cách đổ quanh để tránh tội, có khi đổ lỗi cho ngừoi khác, đổ lỗi cho hoàn cảnh, đổ lỗi cho văn hóa, đổ lỗi cho môi trường ảnh hưởng và có khi đổ lỗi cho cả Thiên Chúa.
Thiên Chúa đã trao ban Mười Giới Răn cho ông Môisen trên núi Sinai để hướng dẫn con dân đi trong đường lối Chúa. Mười Giới Răn là Kim Chỉ Nam căn cốt giúp chúng ta thực hành sống lề luật và là tấm gương sáng để soi xét lòng mình. Thay vì nhìn những lỗi lầm của người khác, chúng ta hãy tịnh tâm nhìn lại chính mình.
1. Xét mình
Có nghĩa là xét xem trong thời gian từ lần xưng tôi trước cho đến bây giờ, mình đã phạm những tội gì trong các điều răn của Chúa và của Giáo Hội. Những tội chúng ta đã phạm trong tư tưởng, lời nói, việc làm và cả những điều thiếu xót.
2. Xưng tội
Xưng tội là thú các tội mình đã xét mình. Khi xưng tội là cáo tội mình với Chúa qua trung gian cha giải tội. Xưng tội với thái độ khiêm nhường để nhận mình là kẻ có tội. Hãy xưng tội một cách chân thành và không giấu tội nào, nhất là tội trọng.
3. Ăn năn tội
Ăn năn tội thật là nhận rằng mình đã xúc phạm đến Chúa và anh chị em. Chúng ta hối hận và quyết tâm sửa đổi. Chúng ta phải giục lòng ăn năn tội trước khi vào xưng tội.
4. Đền tội
Sau khi khuyên bảo, cha giải tội ra việc đền tội. Việc đền tội có thể là đọc kinh hay làm một việc gì tốt để đền tội. Chúng ta biết rằng những kinh hay những việc làm không đền bù hết các tội được đâu. Mà là chính công cuộc cứu chuộc của Chúa Kitô trên thập giá mới tha thứ và đền tội thay.
5. Dốc lòng chừa
Dốc lòng chừa là quyết tâm từ bỏ đường tà để sống tốt hơn. Chúng ta có thể hứa cố gắng sửa đổi và tránh xa dịp tội. Hứa thực hành các nhân đức tốt mỗi ngày một chút, chúng ta có thể tiến bước trên con đường trọn lành.
Con mắt thể xác nhận biết nhiều việc xảy ra trong cuộc sống trần gian. Chúng ta có thể phân biệt giữa ánh sáng và bóng tối, giữa trắng và đen, đẹp và xấu. Mắt tâm hồn tinh sạch của chúng ta có thể nhìn thấy Thiên Chúa. Ai cũng có mắt, nhưng một số người bị khiếm thị hay mù lòa đã không nhìn thấy ánh sáng mặt trời. Ánh sáng mặt trời vẫn luôn chiếu sáng. Những người mù lòa không thấy ánh sáng vì mắt của họ bị khiếm thị che kín. Đối với chúng ta cũng vậy, mắt tâm hồn của chúng ta bị mù lòa vì tội lỗi và các việc làm xấu xa phủ kín như tấm gương bị hoen ố. Mùa Chay Thánh, chúng ta phải suy xét những cửa sổ của ngũ quan đang tiếp xúc với thế giới bên ngoài. Chúng ta cần rửa sạch tinh tuyền và thanh luyện qua Bí Tích Hòa Giải. Tâm hồn chúng ta sẽ tìm được sự bình an thanh thản.
Xưng tội là một phương thuốc diệu kỳ chữa lành tâm bệnh, tha thứ tội lỗi và giao hòa với Thiên Chúa và tha nhân. Ai trong chúng ta cũng có kinh nghiệm về thân bệnh. Chúng ta lo lắng nhiều và tìm mọi cách để chữa lành. Nhiều khi chúng ta đã phải chờ đợi hằng giờ ở bệnh viện hoặc văn phòng của bác sĩ để chẩn bệnh, khám bệnh và chữa bệnh. Chúng ta có thể dùng mọi thứ thuốc, thuốc Nam, thuốc Bắc, thuốc Tây và thuốc Gia Truyền và Vật Lý trị Liệu dù khó khăn, cay đắng và khổ cực, chúng ta vẫn cố gắng mỗi ngày để thoát hiểm.
Chúng ta đang dùng nhiều thời gian để chăm sóc cho sức khỏe về thể xác. Vậy sự sống của phần linh thiêng thì sao? Chúng ta cần tự vấn lương tâm, xét mình, sửa sai và xưng thú tội lỗi để được ơn tha tội. Chúng ta có thể dành ra một vài giờ trong Mùa Chay Thánh này để tìm đến với Thầy Giêsu xin ơn chữa lành. Một ngày nào đó, chúng ta sẽ kết thúc cuộc sống đời tạm này. Thân xác của chúng ta sẽ ra đi và tan rữa trở về cát bụi. Đời sống tâm linh quan trọng hơn nhiều, linh hồn của chúng ta sẽ sống đời đời. Hạnh phúc bất diệt ngày sau.
Truyện kể: Vua Đường Thái Tông hỏi chuyện vị quan cận thần là Hứa Kính Tôn rằng: Trẫm thấy khanh phẩm chất tốt lành, sao lại có nhiều tiếng thị phi chê ghét ở đời? Hứa Kính Tôn trả lời: Tâu bệ hạ: Mưa mùa Xuân tầm tã như dầu, người nông phu mừng rỡ vì ruộng đất mầu mỡ phì nhiêu, nhưng kẻ bộ hành lại bực bội vì đường xá trơn trượt dơ bẩn. Trăng mùa Thu sáng vằng vạc trong bầu trời đêm, các thi nhân thưởng du ngâm vịnh làm thơ, nhưng người làm việc mờ tối ban đêm lại không ưa trăng thanh sáng tỏ. Trời đất vạn vần vốn vô tư không thiên vị, mà thời tiết nắng mưa vẫn bị người đời trách hận ghét thương.
Còn hạ thần đâu phải là người hoàn hảo thì làm sao tránh khỏi tiếng chê bai chỉ trích. Cho nên ngu thần trộm nghĩ, đối với tiếng thị phi trong đời, thì nên bình tâm suy xét và đừng vội tin theo. Vua mà nghe theo lời thị phi, thì quan thần bị hại. Cha mẹ tin nghe lời thị phi, thì con cái bị ruồng bỏ. Vợ chồng tin nghe lời thị phi, thì gia đình ly tán bất hòa. Tiếng thị phi của thế gian thì nọc độc hơn rắn, bén hơn lưỡi gươm và có thể giết người không thấy máu.
Hãy trở về với lòng mình. Thân xác, linh hồn và thần trí cần được tẩy gột và tinh luyện. Mỗi người hãy tự đứng trên đôi chân của mình. Chúng ta không đổ lỗi cho người khác, cũng không cậy dựa vào nhân đức của người và cũng đừng tưởng hời nghe theo lời thị phi của người đời mà nhận những lời khen lao giả trá và vinh quang hão huyền . Triều thiên vinh sáng sẽ dành cho những ai biết tỉnh thức và sẵn sàng hiện diện trước tòa Đấng Chí Công với tâm hồn thanh sạch.
Lm. Giuse Trần Việt Hùng