VATICAN. Sáng ngày 23-1-2015, trong buổi tiếp kiến dành cho Tòa Thượng Thẩm Rota ở Roma nhân dịp khai mạc năm tư pháp mới, Đức Thánh Cha Phanxicô kêu gọi để ý đến bối cảnh con người và văn hóa ảnh hưởng tới ý định kết hôn, khiến cho hôn nhân vô hiệu.
Hiện diện tại buổi tiếp kiến, có khoảng 200 người, trong đó có hơn 20 vị thẩm phán của tòa Rota thuộc nhiều quốc tịch, các luật sư và viên chức khác, dưới sự điều động của vị niên trưởng là Đức Ông Pio Vito Pinto. Các phán quyết của tòa Rota thường được coi như án lệ đối với các tòa án hôn phối trong toàn Giáo Hội và huấn dụ của Đức Thánh Cha dành cho tòa này, hướng đến toàn thể các tòa án của Hội Thánh trên thế giới.
Lên tiếng trong buổi tiếp kiến, Đức Thánh Cha nhận xét rằng:
– “Cuộc khủng hoảng hôn nhân ngày nay, nhiều khi có căn cội là cuộc khủng hoảng về nhận thức được đức tin soi sáng, nghĩa là được soi sáng nhờ lòng gắn bó với Thiên Chúa và ý định yêu thương của Chúa được thể hiện trong Chúa Giêsu Kitô. Kinh nghiệm mục vụ cho thấy một số lớn các tín hữu ở trong tình trạng hôn phối bất hợp lệ, vì họ chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của não trạng thế tục lan tràn, khiến họ thay vì tìm kiếm vinh danh Chúa, thì chỉ theo đuổi cuộc sống thoải mái cho bản thân. Một trong những hậu quả của thái độ đó, là ”một đức tin khép kín trong thái độ chủ quan.”
Vì thế, – Đức Thánh Cha nói – “Vị thẩm phán, khi cân nhắc xem sự ưng thuận kết hôn của đôi vợ chồng có thành sự hay không, cần phải để ý đến bối cảnh các giá trị và đức tin, – hoặc sự thiếu sót hay vắng bóng các giá trị và đức tin ấy, – trong đó ý hướng kết hôn của họ được thành hình. Thực vậy, sự thiếu ý thức về nội dung đức tin có thể đưa tới điều mà giáo luật gọi là ”lầm lẫn chi phối ý chí kết hôn” (errore determinante la volontà, Xc GL 1099). Tình trạng này không phải là điều ngoại lệ như trong quá khứ, xét vì tư tưởng trần tục thường lướt thắng giáo huấn của Giáo hội. Sự lầm lẫn ấy không những đe dọa sự ổn định của hôn nhân, đặc tính một vợ một chồng và sinh sản con cái của hôn phối, nhưng còn đe dọa sự kiện hôn nhân hướng đến thiện ích của tha nhân, tình yêu vợ chồng như ‘nguyên lý sinh tử’ của sự đồng ý kết hôn, sự hiến thân cho nhau để kiến tạo một sự sống chung”.
Trong ý hướng trên đây, Đức Thánh Cha nhắn nhủ các vị thẩm phán về sự cần thiết phải có sự hoán cải các cơ cấu của Giáo Hội theo tinh thần mục vụ, để thi hành công lý cho những người xin Giáo Hội làm sáng tỏ tình trạng hôn phối của họ… Các thẩm phán đừng khép kín ơn cứu độ con người trong những hẹp hòi của thái độ duy luật pháp. Mục đích tối hậu của giáo luật là phần rỗi các linh hồn.” Đó cũng là mục tiêu tối hậu của các tổ chức, luật pháp và các qui luật.
Sau cùng, Đức Thánh Cha nhắc nhở các vị thẩm rằng ở các tòa án hôn phối của Giáo Hội, nên có những người thiện nguyện có khả năng làm cố vấn cho các tín hữu về việc có thể đệ đơn xin tòa cứu xét sự vô hiệu hôn phối của họ, tuy rằng vẫn cần phải có các luật sư do chính tòa án trả lương, làm sao để tất cả các tín hữu có thể tìm tới công lý của Giáo Hội.
Đức Thánh Cha bày tỏ hài lòng vì tại tòa Thượng Thẩm Rota ở Roma, có nhiều vụ xin giải hôn phối được miễn phí đối với những tín hữu ở trong tình cảnh kinh tế khó khăn, không thể kiếm được một luật sư.
Hồi năm ngoái, 2014, Đức Thánh Cha đã thành lập một Ủy ban nghiên cứu việc đẩy nhanh và đơn giản hóa các thủ tục cứu xét đơn xin tuyên bố hôn nhân vô hiệu, để tránh tình trạng các tín hữu phải chờ đợi quá lâu. Ủy ban dự kiến sẽ trình lên Đức Thánh Cha vào mùa xuân năm nay các đề nghị giải quyết tình trạng này (SD 23-1-2015)
G. Trần Đức Anh OP
(