Trong lịch phụng vụ của Hội Thánh, chúng ta thấy có những lễ kính hoặc lễ nhớ các Thánh Tiến sĩ Hội Thánh, ví dụ như các Thánh Tiến sĩ: Grêgôriô, Têrêsa Hài Đồng Giêsu, Tôma Aquinô… Vậy Thánh Tiến sĩ Hội Thánh là gì?
Thánh trong Tiếng Việt thường chỉ những người đạo đức như thánh nhân, hay những người tài giỏi tột bậc về việc nào đó. Ví dụ: thánh thơ, thánh tửu… Thánh còn tôn xưng những gì thuộc về vua, hoặc chỉ những gì thuộc đấng tối cao. Tiến sĩ là một học vị do trường đại học cấp cho nghiên cứu sinh sau đại học, công nhận luận án nghiên cứu của họ đã đáp ứng tiêu chuẩn bậc tiến sĩ là hoàn toàn mới, chưa từng có người làm qua. Nếu hiểu theo nghĩa thông thường thì ta hiểu Thánh Tiến sĩ là những người đạo đức tài giỏi và được cấp bằng tiến sĩ của một trường đại học nào đó.
Tuy nhiên, với Hội Thánh Công giáo, những vị thánh trong Thánh Kinh là những người tin vào Chúa Giêsu (Cv 9, 31,34; Rm 1,7; PL 1,1), những tín hữu đã qua đời (Mt 27, 52; Kh 18,24), và các vị đã tử vì đạo (Kh 16,6). Các ngài được tuyên thánh sau khi được điều tra cuộc sống, hạnh tích của mình, thì Đức Giáo Hoàng tuyên bố người đó là đối tượng tôn kính của Hội Thánh, và được ghi danh vào danh bộ các thánh.
Thánh Tiến sĩ trong Hội Thánh không phải là một học vị do trường đại học hoặc Hội Thánh cấp mà là danh hiệu cho những vị thánh. Những thánh này không cần có bằng cấp, sắc phong, nhưng có những học thuyết trổi vượt, các bài viết của họ được toàn thể Giáo hội công nhận là có ảnh hưởng và lợi ích lớn, cũng như sự hiểu biết nổi bật và sự thánh thiện rộng lớn đã được công bố bởi Giáo hoàng hoặc một Công đồng chung. Ví dụ như 4 đại tiến sĩ trong hội thánh: Thánh Augustinô, Thánh Grêgôriô Cả, Thánh Giêrônimô, Thánh Ambrôsiô. Tính đến hiện nay Giáo Hội có 36 vị Thánh Tiến sĩ, trong gồm 20 Giám mục, 11 Linh mục, 1 Phó tế, 3 nữ tu và 1 trinh nữ thánh hiến.
Như vậy, các vị hiển thánh nào có những tư tưởng đặc biệt ảnh hưởng lên đời sống thiêng liêng trong Giáo hội thì được phong là Thánh Tiến sĩ.
Giuse Nguyễn Văn Xuyên