Năm Thánh tái tạo hy vọng và tin tưởng
Ngày 11/02/2024, Đức Thánh Cha Phanxicô đã gửi thư cho Đức Tổng Giám Mục Rino Fisichella, Trưởng phân bộ thứ nhất của Bộ Loan báo Tin Mừng, đề cập đến lịch sử các Năm Thánh: hàng triệu triệu tín hữu đã kín múc kho tàng thiêng liêng của Giáo Hội. Đặc biệt, Năm Thánh Lòng Thương Xót 2016, “đã cho phép chúng ta tái khám phá tất cả sức mạnh và sự dịu dàng tình yêu thương xót của Chúa Cha, để đến lượt mình chúng ta trở thành những chứng nhân tình yêu đó”.
Sau đó, Đức Thánh Cha nhắc lại trải nghiệm khủng khiếp và đau thương của đại dịch và rút ra từ đó một giáo huấn ngôn sứ: “Chúng ta phải giữ cho ngọn đuốc hy vọng mà chúng ta đã lãnh nhận luôn cháy sáng, và làm tất cả có thể để mọi người tìm lại sức mạnh và sự chắc chắn để nhìn đến tương lai với một tâm trí rộng mở và một trái tim tin tưởng. Năm Thánh tới sẽ có thể tạo điều kiện thuận lợi rất nhiều cho việc tái tạo bầu khí hy vọng và tin tưởng, như một dấu chỉ của một cuộc tái sinh mới mà tất cả chúng ta đều cảm thấy cấp bách. Đây là lý do tại sao tôi chọn khẩu hiệu Những người hành hương của hy vọng”. Do đó, những cuộc di cư do nghèo đói và chiến tranh thúc đẩy sự chú ý của các tín hữu hướng tới cội nguồn của Năm Thánh được tìm thấy trong các trang Kinh Thánh, mời gọi công bằng xã hội, tự do và liên đới.
Năm Thánh trong Cựu Ước
Trong thời Cựu Ước, Năm Thánh hay năm toàn xá là một chủ đề rất thú vị. Các sách nói về Năm Thánh gồm: Lêvi chương 24,8-55, chương 27 16-24, và Dân số 36,4.
Năm toàn xá Do Thái được mô tả như sau: Bắt đầu năm toàn xá, – vào ngày thứ mười – người thổi tù và: “Các ngươi phải tính bảy tuần năm, nghĩa là bảy lần bảy năm; thời gian của bảy tuần năm đó là bốn mươi chín năm. Tháng thứ bảy, ngày mồng mười trong tháng, các ngươi sẽ thổi tù và giữa tiếng reo hò; vào ngày xá tội các ngươi sẽ thổi tù và trong toàn xứ các ngươi” (Lv 25,8-9). Tuy nhiên, năm thứ năm mươi rơi ngay sau bảy chu kỳ năm Sabát. Việc nghỉ ngơi cho đất đai được quy định cho cả năm Sabát và năm toàn xá. Có thể như thế không? Lv 25,20-22 trả lời câu hỏi này: “Có lẽ các ngươi sẽ nói: Năm thứ bảy chúng tôi sẽ ăn gì, nếu chúng tôi không gieo vãi và không thu hoa lợi? Ta sẽ truyền cho phúc lành của Ta đến với các ngươi vào năm thứ sáu, và phúc lành sẽ sinh hoa lợi đủ cho ba năm. Năm thứ tám, các ngươi sẽ gieo vãi, nhưng sẽ lấy hoa lợi cũ mà ăn; đến năm thứ chín, đến khi gặt hoa lợi năm ấy, các ngươi sẽ ăn hoa lợi cũ”.
Ba nguyên tắc của năm toàn xá
Năm toàn xá được sống dưới ánh sáng của ba nguyên tắc. Việc đầu tiên liên quan đến sự nghỉ ngơi của đất đai: Đồng ruộng phải bỏ hoang (Lv 25, 11). Nguyên tắc thứ hai liên quan đến việc trả lại bất động sản (đất đai và nhà cửa) cho chủ sở hữu ban đầu (Lv 25,23-34). Cuối cùng, điều thứ ba liên quan đến tự do: mọi người Israel – nếu là nô lệ – phải được tự do (Lv 25, 35-55).
Như đã thấy, nguyên tắc đầu tiên (bỏ hoang) đặt ra các vấn đề về lương thực mà sách Lêvi 25,20-22 đã phản ứng. Nguyên tắc cũng đặt ra những vấn đề thần học: đất đai thuộc về Thiên Chúa, không thuộc về con người. Thật vậy, trong Lêvi 25,23, Chúa phán: “Đất thì không được bán đứt, vì đất là của Ta, còn các ngươi chỉ là ngoại kiều, là khách trọ nhà Ta”. Do đó, đất đai thuộc về Thiên Chúa và vì lý do này, nếu đất phải trả lại cho chủ sở hữu hợp pháp thì người tin vào Thiên Chúa không thể chiếm hữu. Theo đó, trong năm toàn xá người ta không gieo, gặt hay thậm chí là thu hoạch (Lv 25,11). Với nguyên tắc thứ hai, cũng được áp dụng trong năm Sabát, tài sản trên đất như nhà cửa được trả lại cho chủ sở hữu ban đầu (hoặc những người thừa kế của họ), những người vì nhiều lý do đã buộc phải bán. Từ nguyên tắc đầu tiên đã nảy sinh một số quy tắc (Lv 25,14-17.23-34) chủ trì việc mua bán và xác định giá trị của thửa đất liên quan đến thời điểm hết năm toàn xá (hoặc Sabát) tiếp theo. Nguyên tắc này, nhắm hoàn trả tài sản đất đai định kỳ, phải ngăn cản người giàu mong muốn sở hữu những điền trang lớn mãi mãi. Từ nguyên tắc thứ ba phát sinh quyền tự do của nô lệ Do Thái. Trở thành nô lệ vì những khó khăn và bất khả thi về tài chính, người Do Thái đã lấy lại được tự do, tuân theo một loạt luật lệ phức tạp (Lv 25,35-43).
Giá trị ngôn sứ của Năm Thánh
Theo các chuyên gia, vì năm toàn xá sẽ không bao giờ được thực hiện, nên có thể có một giá trị ngôn sứ sâu sắc: sẽ có một thời điểm mà Thiên Chúa muốn giải phóng con người khỏi mọi tình trạng nô lệ (tội lỗi, bệnh tật, cái chết, chế độ nô lệ, v.v.), bao gồm cả quyền sở hữu và của cải. Trong hội đường Nazareth – như đã nói ở trên – Chúa Giêsu lấy đoạn Is 61,1-3d: “Thần Khí Chúa ngự trên tôi, vì Chúa đã xức dầu tấn phong tôi, để tôi loan báo Tin Mừng cho kẻ nghèo hèn. Người đã sai tôi đi công bố cho kẻ bị giam cầm biết họ được tha, cho người mù biết họ được sáng mắt, trả lại tự do cho người bị áp bức, công bố một năm hồng ân của Chúa” ( Lc 4,18-19). “Năm hồng ân của Chúa” là năm toàn xá, là thời gian của Đấng Messia, nơi lời ngôn sứ Cựu Ước trở thành sự thật trọn vẹn. Chính Chúa Giêsu, Đấng muốn lòng thương xót chứ không lễ tế (Mt 9,13; 12, 7), đã khẳng định điều này: “Hôm nay đã ứng nghiệm lời Kinh Thánh quý vị vừa nghe” ( Lc 4,21). Vì thế, Năm Thánh trước hết là năm hồng ân của Chúa Giêsu Kitô.
Năm thánh Kitô giáo
Năm Thánh Kitô giáo đầu tiên được cử hành vào năm 1300, theo ý muốn của Đức Giáo Hoàng Boniface VIII với sắc lệnh Antiquorum habet Trust relatio. Ơn toàn xá được ban cho những ai đến viếng Đền thờ Thánh Phêrô và Thánh Phaolô Ngoại Thành. Đây không phải là một cam kết đơn giản: các tín hữu ở Roma phải đến viếng 30 lần trong năm, trong khi những người hành hương ngoài Thánh đô viếng hai nơi này 15 lần trong năm. Năm Thánh được cử hành 100 năm một lần. Tuy nhiên, có một lời chứng, nhưng đáng tiếc là không phù hợp, được trình bày trong Decent sive Jubileo anno liber của Đức Hồng Y Jacopo Caetani degli Stefaneschi, về một cụ già thổ lộ với Giáo hoàng Boniface rằng ông đã đến đó, khi còn nhỏ (7 tuổi), cùng với người cha, trước Đức Giáo Hoàng Innocent III vào ngày 01/01/1200 để nhận ân xá 100 năm. Một số nhà sử học cho rằng năm thánh thời Đức Giáo Hoàng Boniface diễn ra trước những thời điểm khác, trong đó lòng thương xót Chúa được ban rộng rãi cho các tín hữu. Họ nhắc đến năm thánh của Thánh Giacôbê do ý muốn của Đức Giáo Hoàng Callistus III và được cử hành vào năm 1126. Họ cũng đề cập đến Đức Giáo Hoàng Honorius III, đã theo sự thỉnh cầu của Thánh Phanxicô Assisi, đã thiết lập “Ơn tha thứ Assisi”, ơn toàn xá cho những người đến thăm viếng Porziuncola từ trưa ngày 01/8 đến nửa đêm ngày 02/8. Cuối cùng, họ nhắc đến Sắc lệnh về sự tha thứ (1294) của Đức Giáo Hoàng Celestine V về sự tha thứ nhận được trong chuyến hành hương đến nhà thờ Thánh Maria ở Collemaggio (L’Aquila) vào ngày 28-29/8. Chính Đức Giáo Hoàng này đã ban ơn toàn xá cho thành phố Atri. Lòng thương xót Chúa mà Giáo hội trao cho các tín hữu, theo những cách thức gắn liền với thời đại, thực sự là vô hạn.
Từ năm 1350, Đức Giáo Hoàng Clement đã quyết định tổ chức Năm Thánh Kitô giáo cứ 50 năm một lần để gắn bó với Năm Thánh của người Do Thái. Vài năm sau, Đức Giáo Hoàng Urban VI đã bớt khoảng thời gian này xuống còn 30 ba năm (bằng với thời gian người ta tin rằng Chúa Giêsu đã sống). Đức Giáo Hoàng Phaolô II, khoảng một thế kỷ rưỡi sau Đức Boniface VIII, tiếp tục giảm thời gian giữa các năm thánh xuống còn 25 năm. Không phải tất cả thời hạn đều được thực hiện. Có những thời hạn Năm thánh không được cử hành: năm 1800, 1850 và 1875.
Năm Thánh ngoại thường
Ngoài những năm thánh thông thường, trong suốt lịch sử cũng có những năm thánh ngoại thường. Lần đầu tiên là vào năm 1423, do ý muốn Đức Giáo Hoàng Martin V vì sự trở lại của giáo hoàng từ Avignon. Hai dịp khác, vào năm 1585 và năm 1655 để bắt đầu triều giáo hoàng của hai Đức Giáo Hoàng tương ứng. Năm 1745, Đức Biển Đức XIV muốn Năm Thánh kỷ niệm hòa bình giữa các hoàng tử Kitô giáo. Ngoài Năm Thánh ngoại thường năm 1886, Đức Piô XI muốn có Năm Thánh 1900 năm Cứu Chuộc (1933-1934). Thánh Phaolô VI đã công bố Năm Thánh 1966 nhân dịp bế mạc Công đồng Vatican II, trong khi Thánh Gioan Phaolô II muốn cử hành Năm Thánh năm thứ 1950 của Ơn Cứu Chuộc (1983-1984). Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI muốn cử hành Năm Thánh Phaolô nhân dịp kỷ niệm hai ngàn năm ngày sinh của vị Tông đồ dân ngoại (28/6/2008 – 29/6/2009). Đối với Đức Thánh Cha Phanxicô, chúng ta có Năm Thánh Ngoại thường Lòng Thương Xót nhân dịp kỷ niệm 50 năm kết thúc Công đồng Vatican II (2015-2016) và Năm Thánh ngoại thường Loreto (8/12/2019 – 10/12/2021), diễn ra phần nào không được chú ý do đại dịch. Có lẽ sẽ có Năm Thánh ngoại thường tiếp theo vào năm 2033-2034 nhân kỷ niệm hai ngàn năm Ơn Cứu Chuộc.
Các nghi thức Năm Thánh
Nghi thức đầu tiên và quan trọng nhất của Năm Thánh là mở Cửa Thánh. Năm Thánh 2025 sẽ bắt đầu vào ngày 24/12/2024, khi Đức Thánh Cha Phanxicô mở Cửa Thánh của Đền thờ Thánh Phêrô. Sau đó, Cửa Thánh của các Đền thờ Roma sẽ được mở. Năm Thánh sẽ kết thúc vào ngày 24/12/2025 với việc đóng Cửa Thánh. Trong sắc lệnh sẽ được công bố vào ngày 09/5, tất cả các ngày của Năm Thánh sẽ được nêu rõ.
Việc mở Cửa Thánh có nhiều ý nghĩa. Điều đầu tiên, tuyệt đối, được tìm thấy trong chính những lời của Chúa Giêsu: “Thật, tôi bảo thật các ông. Tôi là cửa cho chiên ra vào… Ai qua tôi mà vào thì sẽ được cứu. Người ấy sẽ ra vào và gặp được đồng cỏ” (Ga 10,7-10). Chỉ nơi Chúa Giêsu mới có ơn cứu độ. Nghi thức thứ hai là lãnh ơn toàn xá. Cần lưu ý rằng giáo lý và việc thực hành ân xá trong Giáo hội gắn liền với hiệu quả của bí tích Sám hối. Đối với ơn toàn xá – có thể áp dụng cho cả người sống và người chết – Giáo hội có ý muốn nói đến việc Thiên Chúa tha mọi hình phạt tạm thời vì tội lỗi, đã được tha về mặt tội lỗi, mà các tín hữu, đã sẵn lòng và trong những điều kiện nhất định và cụ thể, có được qua sự can thiệp của Giáo Hội. Điều này, với tư cách là thừa tác viên cứu chuộc, phân phát và áp dụng một cách có thẩm quyền kho tàng về sự viên mãn của Chúa Kitô và các thánh. Mối liên hệ chặt chẽ và tự nhiên với bí tích Sám hối và Ân xá là việc tích cực tham dự Thánh Thể. Nghi thức thứ ba là cuộc hành hương được xác định dưới những hình thức cụ thể bởi các văn kiện huấn quyền. Điểm đến cổ xưa sẽ là Đền thờ Năm Thánh ở Roma, nhưng cũng có thể là các thánh đường ở Thánh địa và những địa điểm cụ thể khác được chỉ định là phù hợp để lãnh nhận ơn toàn xá. Cuối cùng là cầu nguyện theo ý chỉ của Đức Giáo Hoàng, việc tuyên xưng đức tin và các việc bác ái làm tôn vinh các nghi thức trước đó.
Nguồn: vaticannews.va/vi