Bộ phim « Des hommes et des dieux » đã được giới thiệu tại Liên Hoan Phim Cannes dịp tháng Năm 2010 vừa qua và đạt giải Grand Prix, giải cao thứ hai của Liên Hoan Phim. Nhưng cho đến hôm nay, các rạp chiếu phim mới cho phổ biến để phục vụ khán giả.
Bộ phim dài 120 phút của đạo diễn Xavier Beauvois kể về câu chuyện có thực của 7 đan sĩ Xitô người Pháp thuộc đan viện Tibhirine, Algérie bị nhóm Hồi Giáo cực đoan vũ trang bắt làm con tin và bị sát hại vào năm 1996.
Đây là bộ phim có cảm xúc rất mạnh mẽ. Người xem bị chinh phục bởi những công việc thường nhật của các đan sĩ xoay quanh châm ngôn của Dòng Xitô: « Lao động và cầu nguyện ». Các đan sĩ người Pháp này đã bỏ gia đình quê hương xứ sở để sống đời chiêm niệm tại dãy núi dãy núi Atlas. Họ không hề xa lánh đời. Trái lại, sự hiện diện của họ tại đây là một lời chứng hùng hồn về lòng mến Chúa và yêu tha nhân. Cho dù tha nhân ấy không thuộc cùng chủng tộc và tôn giáo với mình.
Những buổi cử hành kinh phụng vụ và Thánh Thể thật sốt sắng trong đan viện đã giúp họ sống đời chứng nhân trong đời sống thường nhật một cách anh hùng và có được sự bình an không hề bị lay chuyển bởi bạo lực và hận thù. Qua đó, với tất cả con tim nồng cháy, họ yêu mến người dân sống chung quanh mình với một tình yêu mãnh liệt. Nên những nhân chứng sống động, các đan sĩ trở nên gần gũi và giống với người dân trong vùng, sẵn sàng chia sẻ với họ những vất vả lo toan của cuộc sống. Các sản phẩm như mật ong của đan viện được các đan sĩ làm với tất cả tâm hồn và cũng được họ đem ra ngoài chợ bán. Sống tình huynh đệ tương thân tương ái, các đan sĩ muốn xoa dịu những đau khổ bệnh tật của người dân trong vùng qua việc làm của một đan sĩ trong đan viện chuyên phụ trách công việc khám chữa bệnh và phát thuốc từ thiện.
Đời sống chiêm niệm của các đan sĩ thật gần gũi với những người dân sống ngay bên. Họ không hề tìm cách xa lánh đời để chọn cho mình một cuộc sống an thân. Trái lại, chính sự gần gũi ấy mà các đan sĩ phải trả giá bằng chính mạng sống mình.
Thành công của đạo diễn là lột tả được tâm trạng giằng co của từng đan sĩ trước những đe dọa về tính mạng. Vấn đề được đặt ra là nên ở lại hay rút lui ? Tại sao lại chấp nhận cái chết ? Tại sao phải rời bỏ quê hương xứ sở ?…Câu trả lời thấy được nơi môi miệng của vị tu viện trưởng: « Chúng ta muốn trở nên anh em của tất cả mọi người ». Và thế là, tất cả đều đồng tâm nhất trí chọn giải pháp là cùng nhau ở lại đan viện.
Hai hình ảnh đối lập cũng được đạo diễn xây dựng hết sức tinh tế trong phim: một bên là tâm hồn bình an của các đan sĩ đang sốt sắng cầu nguyện hay hát thánh ca và bên kia khuôn mặt đằng đằng sát khí của nhóm Hồi Giáo cực đoan tay lăm lăm súng ống. Hoặc là tiếng trực thăng gầm rú trên nóc nhà nguyện lấn át hẳn lời ca tiếng hát rất nhỏ nhẹ của các đan sĩ nhưng lại toát lên một sự bình an và một sức mạnh không thể chuyển lay.
Phần cuối bộ phim làm cho người xem có nhiều cảm xúc và ấn tượng nhất. Sau khi quyết định cùng ở lại, các đan sĩ bên nhau dùng bữa cuối cùng, giống như bữa Tiệc Ly mà Đức Giêsu dùng với các môn đệ. Tất cả đều linh cảm được sự đe dọa về tính mạng sắp xảy đến, nhưng tâm hồn ai nấy đều bình an thư thái. Những cảm xúc vào thời điểm ấy của họ toát lên một sức sống mãnh liệt muốn dâng hiến trọn vẹn cho Chúa và sống hết tình với đồng loại cũng như yêu đời sống đan tu của mình đến cùng. Người xem cũng cảm nghiệm được điều này qua cảnh quay được đạo diễn chọn trong đêm các đan sĩ bị bắt và bị giết hại. Đêm đó, tuyết rơi và phủ trắng mái nhà nguyện, các lùm cây và đường đi. Bước chân của các đan sĩ thật nhẹ nhàng và thanh thoát. Tâm hồn họ trong trắng như màu tuyết.
Bộ phim có giá trị nghệ thuật cao lại được các diễn viên tên tuổi nhập vai đã truyền đi một bức thông điệp đậm nét Kitô giáo. Con người vốn yếu đuối và mỏng giòn nhưng với ơn Chúa thì có thể chu toàn những công việc thường nhật một cách phi thường và dám yêu thương đồng loại hết mình, cũng như sống ơn gọi một cách triệt để. Chắc hẳn những ai xem bộ phim này đều cảm nghiệm được những điều ấy nơi các đan sĩ Xitô người Pháp thuộc đan viện Tibhirine.
Ngày 20/09/2010
Lm. Giuse Vũ Tiến Tặng